Metabolizm to pojęcie, które jest znane większości osób. Najczęściej pojawia się w rozmowach na temat chudnięcia lub przybierania na masie i jest interpretowane jako przemiana materii. Jest w tym sporo racji. Metabolizm rzeczywiście prowadzi do pozyskania energii i składników odżywczych z pożywienia i ich odpowiedniego wykorzystania. Należy jednak stanowczo podkreślić, że nie mówimy tu o jednej reakcji. To bardziej skomplikowane zagadnienie. Czym jest metabolizm? Jakie są rodzaje przemian metabolicznych i jakie czynniki wpływają na ich tempo? Na każde z tych pytań odpowiadamy poniżej.
Co to jest metabolizm?
W komórkach żywego organizmu zachodzi wiele skomplikowanych procesów biochemicznych, których celem jest pozyskanie, wykorzystanie i zmagazynowanie energii czerpanej ze składników odżywczych. To właśnie jest metabolizm. Definicja tego pojęcia jasno wskazuje, że przemiany metaboliczne służą nie tylko rozwojowi organizmu, ale także podtrzymaniu wszystkich funkcji życiowych. Zatem mechanizmy metaboliczne warunkują funkcjonowanie naszego ciała poprzez podtrzymywanie życia komórek. Te zadania są realizowane dwutorowo: poprzez pozyskiwanie energii ze składników odżywczych, które dostarczamy wraz z pożywieniem i poprzez zapewnienie odpowiedniej podaży prekursorów (substancji występujących w pierwszym stadium reakcji) do produkcji makrocząsteczek. Przykładem mogą być tu zasady azotowe, które uczestniczą w budowie DNA, albo aminokwasy, wykorzystywane do budowy białek.
Co to wszystko oznacza w praktyce? Gdy dostarczamy do organizmu składniki odżywcze, te w pierwszej kolejności są rozkładane do postaci elementów budulcowych, czyli właśnie prekursorów. Proces ten doprowadza do wydzielania energii. W dalszej kolejności nasze ciało uruchamia mechanizmy, których celem jest wykorzystanie wytworzonej energii i elementów budulcowych do produkcji makrocząsteczek i podtrzymania procesów życiowych.
Żeby móc zapewnić prawidłową funkcję wszystkich narządów wewnętrznych, organizm ludzki zużywa od 50 do 70 proc. wytworzonej energii. Ten koszt określany jest mianem podstawowej przemiany materii. Zatem PPM to wydatki energetyczne związane m.in. z oddychaniem, odbudową komórek, pracą mózgu, serca i innych organów.
Jeżeli PPM zużywa tylko część zasobów energetycznych, co dzieje się z pozostałymi? Około 30-50 proc. energii pokrywa ponadpodstawową przemianę materii. Ten zasób jest zużywany do realizacji wszystkich czynności, które wykonujemy w ciągu dnia. W tym miejscu należy wskazać choćby na pracę, zarówno fizyczną, jak i umysłową. Trzeba jednak podkreślić, że PPPM to także wydatki energetyczne związane m.in. z trawieniem i wchłanianiem składników odżywczych czy termoregulacją.
Rodzaje metabolizmu
Wiemy już, co to metabolizm. Przyjrzyjmy się zatem rodzajom reakcji, które zachodzą w komórkach organizmu. Procesy metaboliczne dzielą się na:
- anabolizm,
- katabolizm.
Przemiany anaboliczne to zużycie energii, w wyniku którego z małych cząsteczek budulcowych powstają makrocząstki. Można zatem powiedzieć, że te procesy umożliwiają syntezę składników, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania komórek i budowy nowych.
Czym zatem jest katabolizm? W toku przemian katabolicznych dochodzi do wytwarzania energii w procesie rozpadu makrocząstek na małe cząsteczki. Te reakcje umożliwiają zatem pozyskiwanie energii poprzez degradację cząstek energetycznych.
Upraszczając to wszystko, anabolizm, jako proces syntezy, prowadzi do rozbudowy tkanki, natomiast katabolizm, jako proces rozpadu, skutkuje jej redukcją. Czy to oznacza, że reakcje kataboliczne są niepożądane? Otóż nie. Anabolizm jest silnie powiązany z katabolizmem – procesy anaboliczne mogą zachodzić dzięki energii wytworzonej w toku procesów katabolicznych. Oba muszą więc występować w odpowiedniej równowadze. Mówimy wówczas o stanie homeostazy.
Różnicując procesy metaboliczne, warto wskazać także na metabolizm spoczynkowy i aktywny. Pierwszy z wymienionych wskazuje na ilość energii niezbędnej do podtrzymania funkcji narządów, gdy organizm nie podejmuje żadnej aktywności. Drugi określa zapotrzebowanie energetyczne, które zaspokoi wszystkie funkcje organizmu w trakcie wysiłku.
Co wpływa na metabolizm?
Inne pojęcia, z którymi często można się spotkać, to szybki i wolny metabolizm. Co to takiego? Osoby obdarzone szybkim metabolizmem mogą spożywać obfite posiłki, nie podejmować żadnej aktywności fizycznej, a i tak nie mają problemu z utrzymaniem prawidłowej masy ciała. W przypadku osób z wolnym metabolizmem jest odwrotnie – przybieranie na wadze przychodzi im z ogromną łatwością, w związku z czym muszą kontrolować ilość spożywanych posiłków.
Tempo przemian metabolicznych w dużej mierze wynika z uwarunkowań genetycznych. Dokładnie tak, przemiana materii to kwestia dziedziczna. Może zatem zdarzyć się, że dana osoba odziedziczy wolny lub szybki metabolizm po swoich rodzicach lub nawet dziadkach. Nie można nie wspomnieć, że przebieg procesów metabolicznych jest uwarunkowany także przez inne czynniki. W tym miejscu należy wskazać na:
- płeć,
- skład ciała,
- wiek,
- klimat.
U kobiet, procesy przemiany materii przebiegają wolniej. Wynika to z różnic w składzie masy ciała – mężczyźni mają zazwyczaj więcej tkanki mięśniowej. W tym miejscu dochodzimy do punktu drugiego.
Osoby umięśnione mają szybszy metabolizm niż osoby szczupłe i otyłe. Wynika to z faktu, że mięśnie zużywają znacznie więcej energii niż tkanka tłuszczowa. Dowiedziono, że każdy dodatkowy kilogram mięśni spala 65 kcal w ciągu dnia.
Czy wiesz, że w wieku ok. 30 lat tempo metabolizmu zaczyna spadać o 0,2 proc. rocznie? Wynika to z faktu, że w tym czasie organizm zaczyna tracić ok. 0,25 kg suchej masy mięśniowej w ciągu roku. Warto zaznaczyć, że w przypadku kobiet po menopauzie tempo przemian metabolicznych zaczyna spadać znacznie gwałtowniej niż u mężczyzn w analogicznym wieku, co ma związek ze zmianami hormonalnymi.
Jak klimat wiąże się z tempem metabolizmu? Badania naukowe udowodniły, że mieszkańcy chłodnych obszarów muszą wytwarzać więcej energii, by móc utrzymać prawidłową temperaturę ciała. Właśnie dlatego, osoby żyjące na północy mają szybszy metabolizm niż ludzie z południowych krajów.
Kontrola metabolizmu – czy można wpłynąć na przemianę materii?
Może wydawać się, że skoro na tempo przemian metabolicznych oddziałuje tak dużo czynników, na które nie mamy wpływu, nie da się kontrolować tych procesów. Na szczęście to tylko półprawda. Metabolizm można w pewnym stopniu przyspieszyć lub spowolnić.
Należy zdać sobie sprawę z faktu, że przemiany metaboliczne to wiele korelujących ze sobą reakcji biochemicznych, które zachodzą w obrębie komórki. Każda wiąże się z kolejną, aż osiągnięty zostanie określony cel. Te powiązania określa się mianem szlaków metabolicznych.
Aktywność szlaków metabolicznych jest jednym z czynników, które wpływają na tempo przemian. To prawda, na wiele z nich nie mamy żadnego wpływu, ale niektóre możemy kontrolować. Robiąc to w umiejętny sposób, możemy przyspieszyć lub spowolnić metabolizm.
Co przyspiesza metabolizm?
Żeby przyspieszyć tempo przemian metabolicznych, w pierwszej kolejności należy zmienić styl życia z biernego na aktywny. Każda aktywność fizyczna wywiera korzystny wpływ na metabolizm, ale nie każda podkręca te procesy na stałe. Przykładowo, trening aerobowy prowadzi do chwilowego podwyższenia metabolizmu aktywnego. Chwilowego, czyli w obrębie jednostki treningowej. Co innego trening interwałowy.
Taka forma aktywności polega na wykonywaniu ćwiczeń ze zmienną intensywnością. Osoba trenująca ćwiczy w tlenowym obszarze tętna, a po określonym czasie zwiększa tempo, by wprowadzić swoje tętno w strefę beztlenową. W jaki sposób wpływa to na stałe podwyższenie przemian metabolicznych? Po pierwsze, w trakcie wykonywania interwałów, organizm zaciąga tzw. dług tlenowy. Oznacza to, że przez minimum kilka godzin po zakończeniu ćwiczeń, nasze ciało nadal zużywa większe ilości tlenu, co zmusza komórki do zużywania większej ilości kalorii. Po drugie, zwiększone zużycie tlenu, w trakcie i po treningu, prowadzi do szybszego wykorzystania energii przez mitochondria. Cyklicznie powtarzane treningi pozwalają zwiększyć ich liczbę w komórkach, co z kolei przyspiesza zużywanie energii przez organizm.
W walce o zwiększenie tempa metabolizmu dużą przydatność wykazuje także trening oporowy. Wykonując ćwiczenia siłowe, pobudzamy przyrost masy mięśniowej. Większa masa mięśniowa to większe zużycie energii, a większe zużycie energii to szybszy metabolizm.
Kolejna rzecz, by przyspieszyć przemiany metaboliczne – należy zadbać o prawidłowe nawyki żywieniowe. Chyba każdy zna powiedzenie, według którego śniadanie jest najważniejszym posiłkiem w ciągu dnia? Jest w nim 100 proc. racji. Badania naukowe dowiodły, że posiłek spożyty w ciągu maksymalnie 60 minut po przebudzeniu, doprowadza do przyspieszenia metabolizmu.
Ważne jest nie tylko kiedy, ale także co jemy. Posiłki powinny obfitować we wszystkie ważne witaminy i mikroelementy. Tutaj należy wskazać na:
- witaminy z grupy B,
- wapń,
- fosfor,
- magnez,
- cynk,
- selen,
- potas,
- sód,
- mangan,
- jod.
Niezwykle istotne są też nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3.
Warto wiedzieć, że korzystny wpływ na przyspieszenie przemian metabolicznych wywierają także niektóre przyprawy, zwłaszcza pikantne. Pieprz cayenne, pieprz czarny, chili – to niektóre z nich, ale dużą skuteczność wykazuje także kurkuma. W jaki sposób przyprawy przyspieszają metabolizm? Poprzez podniesienie temperatury ciała, co prowadzi do wzrostu termogenezy.
Nie zawsze posiłki mogą zapewnić wszystko, co korzystnie wpływa na procesy metaboliczne. Tutaj z pomocą przychodzą suplementy diety EATYX. W opracowanych przez nas produktach znalazły się składniki aktywne, które nie tylko podkręcają tempo metabolizmu, ale także pomagają uporać się ze wszystkimi negatywnymi skutkami wolnej przemiany materii – wspomagają spalanie tkanki tłuszczowej i przywracają zdrowy wygląd skóry, włosów i paznokci. Największą przydatność w walce ze spowolnionym metabolizmem wykazuje eatyx HYPER DETOX 360, którego składniki pomagają w usunięciu toksyn z organizmu. Trzeba bowiem wiedzieć, że nagromadzone w ciele szkodliwe substancje mogą mieć wyjątkowo negatywny wpływ na tempo przemian metabolicznych.
Podsumowując, na zwiększenie tempa metabolizmu wpływają następujące czynniki:
- odpowiednio wykonywane ćwiczenia fizyczne,
- zdrowe nawyki żywieniowe,
- skuteczna suplementacja.
Co spowalnia metabolizm?
Niektóre osoby zmagają się nie ze spowolnionym, a z przyspieszonym metabolizmem, czego efektem jest brak możliwości przytycia lub zbudowania masy mięśniowej. W tym przypadku sprawa przedstawia się nieco trudniej.
W celu spowolnienia przemian metabolicznych samozwańczy eksperci często zalecają radykalne ograniczenie objętości przyjmowanej wody, świadome wywołanie niedoboru witaminy D, spożywanie posiłków o nieregularnych porach, skrócenie czasu snu i wyeliminowanie błonnika z diety. Nie polecamy żadnej z tych metod! O ile rzeczywiście każda z nich może wpłynąć na spowolnienie metabolizmu, to będzie to okupione ogromnym kosztem w postaci znacznego pogorszenia stanu zdrowia.
Jak zatem spowolnić metabolizm? Podstawą jest prawidłowo skomponowany jadłospis, uwzględniający odpowiednią nadwyżkę kaloryczną i właściwy bilans makroskładników.
Kolejna rzecz to eliminacja toksyn z organizmu. Trzeba wiedzieć, że toksyczne substancje mogą nie tylko spowolnić metabolizm (u osób, u których przemiany te przebiegają w sposób prawidłowy), ale także ograniczyć wchłanianie substancji odżywczych z pożywienia, co przekłada się na niską masę ciała. Mając to na względzie, należy stwierdzić, że suplement eatyx HYPER DETOX 360 może okazać się niezwykle przydatny nie tylko dla osób zmagających się z nadwagą, ale także dla wszystkich, którzy nie mogą przybrać na masie.
